';
“Kop”?

Rusland staat deze dagen met haar anti-homowetten in de belangstelling. De internationale homogemeenschap worstelt met de vraag naar een afdoende strategie. Het verplaatsen of boycotten van de Olympische Spelen wordt voorgesteld. Een ban op Russische Vodka in de kroegen is een plan. De eerste zijn onrealistisch, de tweede vooral een symbolische daad.

De vraag blijft wat te doen. Voor het Gronings raadslid Kris van der Veen lag het antwoord in het maken van een documentaire in Moermansk waar Groningen een stedenband mee heeft. Hij sprake lokale homo’s en werd gearresteerd. D66 stelde voor de stedenband dan maar te verbreken. Waarop de Groningse oud-wethouder CDA’er Bert Westelink in de Volkskrant op 29 juli een pleidooi hield stedenbanden niet als activistisch vehikel te gebruiken en verweet hij van der Veen voor “48 hours of fame” twintig jaar vertrouwensband in de waagschaal te hebben gesteld. Met zulke Nederlandse politici hebben we geen homofobe regeringen elders meer nodig om de internationale homo-emancipatie tot stilstand te brengen.

Zelf ben ik nu in Uganda. Ik bezoek daar de tweede Uganda Gay Pride. Ook ik spreek met talloze activisten, politici en vertegenwoordigers van ambassades. Concrete afspraken worden gemaakt. Informatie uitgewisseld. Hoop gegeven. En inderdaad, zonder risico is het niet. Maar niets doen en in je eigen comfort zone blijven verandert de wereld niet. Dat Kris van der Veen werd gearresteerd is niet zo erg. Het besef dat hij symbool staat voor talloze lokale activisten en homoseksuelen in Rusland die in het gevang belanden of het zwijgen wordt opgelegd is dat wel. Net als in talloze andere landen.

Het is voor ons veilig om activisten uit andere landen uit te nodigen en ze op een receptie in Amsterdam of op een podium tijdens de Gay Pride te laten stralen. Het informeert het publiek, geeft een statement van de stad en morele steun aan de activisten die het moeilijke werk doen. Maar als je samen optrekt, samen werkt aan een betere wereld, dan moet je ook willen afreizen naar die plekken waar het minder gezellig is. De Nederlande homobelangen-organisatie COC doet dat al jaren op grote schaal. Maar meer en vaker is nodig. Kris heeft dat begrepen. Net als Sipke Jan Bousema met zijn “Strijders voor de Liefde”, een documentaire niet gemaakt in een studio in Hilversum maar daar waar de activisten hun moeilijke werk doen.

Volgen we de lijn van Westelink, dan hadden niet alleen Kris, maar ook Sipke Jan en de medewerkers van het COC thuis moeten blijven. Solidariteit is echter niet iets wat je doet vanachter je bureau.

Solidariteit is ook het inzetten van de instrumenten die je hebt. En de principes die jezelf belangrijk vindt actief uitdragen en naar handelen. Voor Groningen betekent dat ze de stedenband kan gebruiken om uitwisselingen te organiseren en actief jongeren uit Moermansk in contact te brengen met het lokale COC en een avondje te gaan stappen in de lokale homokroegen. Door tentoonstellingen te organiseren met homoseksualiteit al thema. Niet alleen in Groningen, maar ook af te dwingen in Moermansk. Gezellig keuvelen over kunst en cultuur en samen een hapje eten zoals Westelink voorstelt is niet genoeg. Stedenbanden zijn juist wel te gebruiken als activistische vehikels.

Net zo goed als bedrijven niet alleen mogen focussen op het maken van winst. Terwijl tijdens het bezoek van Putin aan Nederland eerder dit jaar het COC met duizenden sympathisanten demonstreerden bij het Scheepvaartmuseum, tekenden vierhonderd bedrijven in de Beurs van Berlage zakelijke contracten. Kinderarbeid, milieu en veiligheid zijn vaste onderdelen geworden van contracten met het Oosten. Niets weerhoudt ons zekerheden in te bouwen voor homoseksuele medewerkers van bedrijven die actief zijn in Rusland of Russische afkomst hebben. Het is niet gebeurd, een gemiste kans.

Maar het is niet te laat. Omdat sport niet alleen over sport gaat, kunnen bedrijven die de Olympische Spelen sponsoren laten zien hoe ze staan tegenover de anti-homowetten in Rusland en bijbehorend sociaal klimaat. Door zich te laten leiden door hun eigen “guiding principles” kunnen ze met vijf procent van hun boodschappen op en rond de Olympische Winter Spelen begin volgend jaar een pro-HLBT (homo, lesbisch, biseksueel, transgender) statement te maken.

De boycot van Russische vodka is een mooie daad van de grote massa, maar impact kunnen Coca-Cola en McDonalds zeker maken. “To big to fail” krijgt hier nieuwe betekenis,

De Russische autoriteiten hebben geen toestemming gegeven om, wat de laatste spelen een goed gebruik is geworden, een rainbow house te openen waar LGBT centraal staan. Regeringen kunnen de rol overnemen en een gezamenlijke tijdelijke diplomatieke post in Sochi openen. Een rainbowhouse is dan een feit. En laten we deze dan massaal bezoeken. Risicoloos is het niet.

Maar risicoloos zijn ook niet de activisten die op uitnodiging van onder meer COC Nederland, gemeente Amsterdam, Amnesty International en anderen tijdens de Amsterdam Gay Pride aanwezig zijn. Om met honderdduizenden anderen te vieren dat we zijn wie we zijn. En om hernieuwde energie op te doen, voor die moeilijke en lange strijd nog gevoerd moet worden. Solidariteit is iets wat je samen doet. In Groningen en Moermansk. In Amsterdam en Kampala. Happy Pride.

 

Frank van Dalen is oud-voorzitter van COC Nederland en Amsterdam Gay Pride en nu voorzitter van de LGBT-workgroup van Liberale Internationale. Hij viert zijn gaypride dit jaar tijdens Uganda Pride in Kampala.

Frank