Zaterdag vond in Utrecht de Roze Zaterdag plaats, met regenboog-zebrapad. In Frankrijk is het homo-huwelijk ingevoerd. In de Verenigde Staten sprak de Supreme Court zich uit voor gelijke rechten van getrouwde homostellen. President Obama is de eerste president in de VS die zich publiekelijk inzet voor gelijke rechten van HLBT’s. Secretaris Generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-Moon heeft zich uitgesproken voor HLBT-rechten. In de mensenrechtennota van minister Timmermans is internationaal HLBT-beleid één van de drie speerpunten.

Met zoveel steun moet het goed komen met het internationaal HLBT-(homo, lesbisch, biseksueel en transgender)-beleid. Toch is er reden voor zorg. Een wereldwijde onoverbrugbare tweedeling dreigt.

Het Russisch parlement nam wetten aan die voorlichting over homoseksualiteit verbieden. Premier Rutte sprak Poetin tijdens zijn bezoek aan Nederland aan. De reactie van Poetin was een jij-bak van jewelste. Twee landen, twee culturen. En in Rusland hadden ze tenminste geen partij in het parlement die vrouwen weert.

De jij-bak om homo-emancipatie tegen te gaan. Ook Obama kreeg er afgelopen week op zijn rondreis in Afrika mee te maken. In het bijzijn van de Senegalese president Macky Sall riep hij landen op geen wetten aan te nemen die HLBT’s discrimineren. De reactie van de Senegalese president was helder. Twee landen, twee culturen. En in Senegal hadden ze tenminste geen doodstraf.

Hiermee lijkt zich een patroon af te tekenen. Opkomen voor rechten van HLBT’s wereldwijd wordt afgedaan met een beroep op verschil in cultuurwaarden, waarna fijntjes verwezen wordt naar wat in de pro-HLBT landen zelf niet op orde is.

In Afrika proberen diverse landen anti-homowetten aan te nemen. Cynisch is het daarbij dat men vaak terug grijpt op antieke anti-homowetten van de vroegere koloniale heersers. Ook wordt homofobie geëxporteerd door de evangelische organisaties. Zowel de strijd voor HLBT-rechten als criminalisering van homoseksualiteit heeft zo haar gronden in de Westerse wereld.

Voor landen met een sterke behoefte aan een eigen heroïsche identiteit zoals in Rusland, of als afleiding voor falend beleid en economische wanorde, vormen HLBT-rechten een dankbaar onderwerp. De homogemeenschap staat zwak. De groep is klein, de organisatiegraad internationaal matig en veel hetero’s zien homofobie als een abstract probleem die henzelf niet raakt.

Ook het internationale netwerk van landen die zich inzetten voor HLBT-rechten is kwetsbaar. De mensenrechtennota van Timmermans ziet er goed uit. Maar vooralsnog ontbreekt homoseksualiteit als expliciete discriminatiegrond in artikel 1 van onze eigen grondwet. In Brazilië, één van de belangrijke spelers op het wereldwijde pro-HLBT-toneel, heeft de mensenrechtencommissie van het parlement in juni nog ingestemd om homoseksualiteit als ‘ziekte’ te kunnen behandelen. Ook in Zuid-Afrika, een sterke HLBT-partner van Nederland, is het sociaal klimaat ondanks grondwettelijke bescherming van HLBT’s ronduit vijandig.

Machtspolitiek kan moreel leiderschap van pro-HLBT-landen ondersteunen. Maar de macht is beperkt. De handelsrelaties van China met Afrika zijn twee keer zo groot als die van de VS. Het belang van de VS bij de olie uit het Midden-Oosten neemt snel af. Europa is hoewel nog steeds het grootste handelsblok van de wereld, economisch zwak. Rusland heeft het gas en de daarbij behorende macht. Zuid-Afrika heeft te maken met toenemend zelfbewustzijn en economische groei van steeds meer Afrikaanse landen.

Succesvol HLBT-beleid is beleid op meerdere fronten tegelijk. In eigen huis moeten universele mensenrechten in graniet worden gebeiteld en nageleefd om moreel leiderschap te claimen. Versterking en bescherming van lokale HLBT’s en wereldwijde homobeweging is dringend gewenst. Erkenning van fouten in koloniale wetgeving door de voormalige koloniale machten en het aanpakken van exporteurs van homofobie moet de fabel van eigen homofobe cultuurwaarde ontkrachten. Machtspolitiek is een instrument dat nog ingezet kan worden. Toenemend wereldwijd begrip onder hetero’s dat HLBT-rechten symbool staan voor de vrijheid die één ieder toekomt of weer teniet kan worden gedaan moet toenemen.

Een combinatie van strategieën kan voorkomen dat de kloof in de wereld van landen met en zonder HLBT-rechten onoverbrugbaar wordt. Dat het regenboog-zeebrapad niet alleen in Utrecht, maar in de hele wereld als gewaardeerd symbool van een HLBT-vriendelijk klimaat kan worden gezien.

Frank van Dalen is internationaal HLBT-bestuurder en voormalig voorzitter van COC Nederland en Amsterdam Gay Pride.