';
Gay & Europa

Europa is méér dan alleen het songfestival. Met de Europese verkiezingen voor de deur sprak Gay & Night met voorzitter Frank van Dalen van evenementenorganisator ProGay. Hij haalde zijn relaties uit Europa, gaf trainingen door heel Europa en was regelmatig te vinden bij problematische gayprides. “De Europese Commissie mag soms best haar tanden laten zien.”

Je hebt zo’n beetje alle landen in het oude Oost-Europa bezocht. Wat trekt jou daar zo?
Het zijn landen in opbouw. Het sterkst heb ik dat gezien in Litouwen, daar kwam ik een paar keer per jaar. En iedere keer als ik er kwam, was er weer een snelweg gerenoveerd, een wijk opgeknapt, nieuwe stadsbussen gekocht of moderne gebouwen neergezet. Je merkt echt dat daar gebouwd wordt aan de toekomst. Dat voel ik in West-Europa veel minder. De gezapigheid heeft hier toegeslagen.  Nu is de economische positie van veel Oost-Europese landen nog slecht, maar dat kan veranderen. En als wij niet in beweging komen en onze decadentie afschudden, dan konden wij over enkele tientallen jaren wel eens het ‘oosten’ van Europa zijn.

Je hebt er zelf ook een bijdrage aan geleverd.
Ik heb in veel Oost-Europese landen trainingen aan politici gegeven. Het ging dan om trainingen over de werking van de democratie, campagne voeren, liberalisme, maar ook bestuurlijke integriteit. De landen moesten worden klaargestoomd voor toetreding tot Europa. Dat waren fantastische tijden: dan had ik in Macedonië gesproken over bestuurlijke integriteit en werd ik door de partijsecretaris naar het vliegveld gebracht. Gingen de zwaailichten aan, geheel tegen de regels natuurlijk, want meneer had geen zin om tol te betalen. In Polen werd ik opgehaald door een auto van de president. Of je hield een verhaal over hoe de media te beïnvloeden, waarop een minister doodleuk zegt dat de media geen probleem zijn. Hij was immers de eigenaar van de grootste krant en tv-station van het land.

Willen veel mensen in het oude oostblok niet terug naar vroeger?
Dat is niet mijn ervaring. Mensen zijn zich zeer bewust van de vrijheden die Europa ze biedt en de economische ontwikkeling die daar uit voortkomt. Natuurlijk gaat verandering van pijn en auw. Maar terugkeren naar vroeger, dat kom ik alleen nog bij de hele oude generatie tegen. Bij de jongeren in die landen in ieder geval niet meer.

Met de acceptatie van homoseksualiteit is het in die landen nog slecht gesteld.
Dat klopt. Maar het is aan Europa te danken dat daar verbetering in komt. In 2007 was ik op de gaypride in Warschau. Tot dan toe was de pride klein en de tegenstanders altijd zwaar oververtegenwoordigd. Alleen met inzet van een grote politiemacht was veiligheid te bieden. Dat jaar was alles anders. Ruim zevenduizend homo’s en lesbo’s hadden zich verzameld met de gedachte ‘nú is het onze beurt’. Er waren toespraken en ik was als laatste aan de beurt. Ik had een simpele tekst: ‘I’ve got news for you. I am gay. And I am proud to be. Are you proud as well?’ De ontlading was ongekend, de massa scandeerde: ‘Yes we are!’ Later realiseerde ik me pas dat het voor de aanwezigen ongekend was je zo openlijk voor het oog van de tv-camera’s zo expliciet als homoseksueel neer te zetten en daar dan nog trots op te zijn ook. Die dag hadden we vleugels.

Waren al je ervaringen zo positief?
Nee, helaas niet. In Servië bijvoorbeeld heb ik het klimaat als buitengewoon bedreigend ervaren. Ook de gaypride in 2007 in Moldavië was in negatieve zin bijzonder. In de voorbespreking op het kantoor van Genderdoc-M viel het licht uit. Gelijk werd er gedacht aan een actie van de geheime dienst. Tijdens een bloemlegging liepen er geheim agenten om ons heen en werden we na korte tijd vriendelijk doch dwingend verzocht te vertrekken. Alles werd door ons gefilmd, dus klappen vielen er niet. Tijdens een korte demonstratie waren de homofobe opmerkingen niet van de lucht. Dat was voor mij ook een moment waarop ik me realiseerde dat internationale solidariteit belangrijk is. Gelijktijdig maakte we via de media homoseksualiteit daar zichtbaar.

Doen Europa en Nederland genoeg?
Europa doet veel. En Nederland loopt daar met landen als Zweden in voorop. Toen in Polen de gebroeders Kaczynski aan de macht waren met hun abjecte homofobe voorstellen, waren Europa en de Nederlandse politiek helder. Het is overigens een misverstand dat de Polen massaal achter hun leiders stonden. Er was eerder schaamte voor hun gedrag. Maar soms mag de Europese Commissie best haar tanden wat meer laten zien.

Zijn er ook landen die een voorbeeld nemen aan het Nederlandse homobeleid?
Ik heb vorige jaar in Berlijn een speech gehouden over de ontwikkelingen in Nederland in de afgelopen tien jaar als het gaat om de Islam, de politieke aardverschuivingen en natuurlijk homoseksualiteit. Dat heeft veel losgemaakt. De CDU heeft contact met mij gezocht en ondertussen ben ik al weer terug gevraagd.

Ben je zelf ooit slachtoffer geweest van homofoob geweld?
Tijdens de conferentie van de Europese homobeweging in Vilnius in 2007 werden er twee bommen, of iets dat daar op leek, gegooid in de discotheek waar we ’s avonds feest vierden. Na twee heftige knallen en lichtflitsen stond binnen korte tijd de hele tent blauw van een penetrante bijtende rook. Omdat je niet weet wat er gebeurt is dat wel even angstig. Het duurde erg lang voordat de politie er kwam. En ik ben een keer aangevallen in Katowice in Polen, waar mijn toenmalige vriend woonde. We liepen op straat toen twee jongens ons van achter aanvielen. Ik kreeg een behoorlijk kaakslag. We hebben het op een lopen gezet, ik had niet de behoefte de held uit te hangen. We hebben ze van ons af kunnen schudden.

Je haalt je partners uit Europa?
Tja, zo kun je het zeggen. In 1998 ontmoette ik een jongen uit Denemarken die net in Amsterdam woonde. Ik leerde hem kennen in Montmartre. Ik zag hem staan en was gelijk verliefd. Helaas liep het na bijna vier ontzettend leuke jaren stuk. De tweede buitenlandse partner was een jongen die ik ook al in Montmarte leerde kennen. Hij liep stage in Barcelona, was bijna klaar met zijn studie in Polen, heeft de Litouwse nationaliteit en was een weekeindje in Amsterdam op bezoek. Over Europese mogelijkheden gesproken. Ook met hem ben ik bijna vier jaar samen geweest. Dat was een afstandsrelatie. We gingen een paar keer per jaar bij elkaar op bezoek en bleven dan het liefst voor langere tijd. Zo heb ik Polen en later Litouwen toen hij terug naar huis ging leren kennen en waarderen. Beiden zie ik gelukkig nog regelmatig.

Maar uiteindelijk ging het mis?
Ja. Dat was heel vervelend. Litouwen was nog niet toegetreden tot de Europese Unie. We hadden samen bedacht dat zodra dat zou gebeuren hij naar Amsterdam zou komen. Toen het zover was, besloot Nederland met nog een paar landen echter de inwoners van betrokken landen toch niet naar Nederland mochten komen. Dus geen vrij verkeer van mensen, wat een belangrijke Europese waarde is. Daarover was men terecht ontzettend boos in die landen. Eerst een worst voorhouden en dan als het zo ver is, die worst weer snel weg halen. Nederland liet zich toen van haar slechtste kant zien en bleek een onbetrouwbare partner voor deze landen. Het betekende concreet dat mijn vriend niet naar Nederland kon komen om hier zonder belemmeringen een bestaan op te bouwen. We waren ook nog niet zover dat we wilden trouwen. Onze relatie heeft dat uiteindelijk niet overleefd.

Bestaat er eigenlijk een gayscene in die landen?
Er is een uitgebreid netwerk van homoseksuele mannen en in mindere mate lesbische vrouwen die elkaar ontmoeten op besloten feestjes. Maar naar buiten toe is alles feitelijk één grote leugen. Homoseksualiteit in die landen kan je gewoon echt je baan kosten. Families die van niets weten en maar blijven vragen wanneer je gaat trouwen. Zich verwonderd afvragen wie die Nederlandse ‘vriend’ toch is die zo vaak voor hun zoon op bezoek komt. De onmogelijkheid om affectie te tonen in het openbaar. Dat soort simpele dingen.

 

In de komende Europese campagne speelt ook de toetreding van Turkije een rol. Vind jij dat Turkije moet toetreden?
Turkije is een lastig land. Je hebt een op Europa en een op Azië georiënteerd deel. Maar wat we in ieder geval moeten voorkomen is dat Turkije los komt te staan van Europa. Dat de deur dicht valt. Met een open deur naar mogelijke toetreding van Turkije kunnen we invloed op dat land uitoefenen. Dat werkt ook. Als voorzitter van het COC ben ik samen met mensen van Human Right Watch en de Nederlandse ambassade bij rechtszaken in Istanbul geweest waar getracht werd de lokale homobeweging te verbieden. Onze aanwezigheid heeft ervoor gezorgd dat de politiek maar ook de rechtelijke macht druk heeft gevoeld. Dat heeft geholpen.

 

En het Eurovision Songfestival?
Haha, tja ik ben op dat vlak een beetje een nep-homo. Ik heb er niet zoveel mee. Maar eerlijk is eerlijk, in 2005 was ik dan toch wel weer bij de finale in Kiev. Waar Nederland dan ook prompt uit lag. De sfeer in Kiev was overigens extatisch toen. Het was een paar maanden na de Oranje-revolutie. De hoop die daar vanuit ging, die voel je.

 

Ga je stemmen op 4 juni?
Ik ga zeker stemmen ja. Op de VVD. Ik voel me een echte Europeaan. Maar belangrijker nog, teveel homo’s en lesbo’s realiseren zich nog te weinig hoeveel Europa betekent voor onze roze vrijheden. Ook en misschien wel vooral in andere landen. Europa doet daarin echt ontzettend veel, goed en belangrijk werk.

 

Comments
Share
Frank