';
GayPride in Moskou – dilemma

Als de Moskou Gay Pride doorgaat en er geweld ontstaat, dan zal Gordon niet meedoen aan het songfestival. De NOS overweegt vervolgens de Nederlandse uitzending terug te trekken. Minister Plasterk steunt Gordon en de NOS daarin. En de rest van de wereld? Die zwijgt. Ondertussen word ik gebeld. Advies wordt gevraagd of Nederlandse Europarlementariërs naar Moskou moeten afreizen, net als de Engelse homoactivist Peter Thatchel en de Duitse politicus Volker Beck. Ook wordt voorgesteld een regenboogvlag naar Gordon te sturen; ‘kun je hem niet even bellen’. En waarom zwijgt het COC.

Vooral dat laatste moet te denken geven. Want het COC zwijgt niet zomaar. Er ligt een dilemma op tafel waar ook ik niet goed mee uit de voeten kan.

In 2005 maakte Nikolay Alexeyev bekend dat in 2006 voor het eerst een gaypride in Moskou zou worden gehouden. De autoriteiten van Moskou verboden deze pride. Maar Nikolai zette door. Een handjevol activisten trad naar voren. En inderdaad, zoals aangekondigd was er geweld, lankmoedig ingrijpen van de politie en uiteindelijk arrestatie van de activisten. De toen ook al aanwezig Volker Beck liep rake klappen op. De foto van zijn met bloed besmeurde gezicht gingen de wereld over. Hij scoorde. Emancipatiestrijd gaat nu eenmaal soms van pijn en auw was de boodschap.

Nikolay Alexeyev heeft de Russische nationaliteit en brengt het merendeel van zijn dagen door in Geneve. En daar is het inderdaad beter toeven als homoseksueel dan in Moskou. Gelijktijdig gaf de lokale homobeweging massaal en vrijwel unaniem aan een Moskou-pride een slecht idee te vinden. Want waar ze bang voor waren gebeurde ook. In de maanden na de eerste pride ging een lesbische galerie in vlammen op en werden homoseksuelen in de stad lastig gevallen, in elkaar geslagen of opgewacht na het uitgaan. De relatieve rust die men kende, het leven dat men kon leven, dat alles was op slag verdwenen. En Nikolay, hij zat in Zwitsterland.

In 2007 deed zich hetzelfde fenomeen voor. Er was weer een kleine pride en weer was er geweld. De vraag die opkomt is in hoeverre je als buitenstaander zichtbare homoseksualiteit moet afdwingen, als de lokale beweging ‘Njet’ zegt. In Moldavië was ik eerder bij een gaypride die eveneens verboden was en die eveneens slechts een handvol deelnemers trok die allen uit het buitenland kwamen of bezocht werd door Moldovanen die in het buitenland woonden. Het grote verschil was dat de lokale homobeweging deze pride ondersteunde. Sterker, ze keken op veilige afstand toe hoe wij voor het eerst homoseksualiteit zichtbaar maakte en de pers te woord stonden. De tijd was er blijkbaar rijp voor. Een nieuwe stap in het lange proces dat emancipatie is werd gezet. Niet omdat een eenling dat wilde, maar omdat het gedragen werd door de lokale homobeweging.

Dat was Moldavië en niet Moskou. Als je je als politicus wilt profileren, dan ga je naar Moskou. Ik vind het chique dat Nederlandse Europarlementariërs die de afgelopen jaren talloze problematische gaypride hebben bezocht, Moskou met de kennis die ze hadden, links hebben laten liggen. En zo gold dat ook voor het COC.

Voor alle zekerheid heb ik de afgelopen dagen een paar van mijn Russische gay-vrienden gesproken. De mening is niet veranderd. Een gaypride is Moskou nu, is en blijft een slecht idee. De zorgen of ze de komende maanden weer veilig over straat kunnen is groot. Wat te doen?

Nikolay gaat door. Dat zal het punt niet zijn. En de politie zal ongetwijfeld voorkomen dat skinheads, nationalisten en oude vrouwtjes die door orthodoxe priesters voor de aanval worden gezegend, geweld zullen gebruiken waar camera’s van de internationale pers draaien. Waarschijnlijk worden gay-activisten opgepakt en afgevoerd, nog voordat de tegenstanders in de buurt kunnen komen. In ieder land is een illegale demonstratie immers illegaal, zal het verweer zijn. Het geweld nu, daar maak ik mij niet zo’n zorgen om. Over de backlash daarna des te meer.

Als er geweld ontstaat, dan lijkt het me zinvol dat Nederland niet meedoet aan de finale. Het lijkt me zinvol dat dat voor veel meer landen geldt, maar vooralsnog wordt er vooral veel gezwegen. Het is even zozeer zinvol dat minister Plasterk zijn Russische evenknie donderdag aanspreekt. Dat Europa een protest laat horen. Maar er heen gaan? Daar waar de lokale beweging zegt, ‘liever niet’. Nee. Dat is geen goed idee. Gordon heeft door zijn actie internationale publiciteit weten te realiseren en een misstand aan de kaak gesteld. Dat is de waarde en product tegelijk. Meer mag nu niet verwacht worden. Als de Russische premier Poetin zich al niets gelegen laat liggen aan de Raad van Europa en de Duitse kanselier Merkel, wat vermag dan een songfestival-artiest al dan niet gesteund door een enkele minister. Nee, voor echte veranderingen die beklijven is meer energie en kracht nodig.

Een signaal is gegeven, aandacht gevraagd. Dat is pure winst. Waar het nu op aankomt is dat we banden opbouwen met de lokale homobeweging. Dat we er vaker heen gaan om steun te bieden. En dat onze regeringen de Russische regering en het stadsbestuur van Moskou aanspreekt op geweld en intimidatie, die na de zichtbaarheid die zaterdag zal ontstaan, waarschijnlijk weer even in hevigheid onderdeel van het gay-leven aldaar zal zijn.

Ik blijf in Nederland. En hoop dat Nederland wint. Want dan was er geen geweld en doen wij het songfestival volgend jaar.

Frank van Dalen

 

Frank