';
Bedrijven en regeringen aan zet tijdens de Winter Spelen

De anti-homowetten in Rusland verhitten de gemoederen wereldwijd. Oproepen tot boycot of verplaatsing van de Olympische winterspelen, het laten staan van Russische wodka of het al dan niet verbreken van stedenbanden. Het wordt allemaal voorgesteld. Soms onrealistisch, soms symbolisch maar allen zonder serieuze impact voor de lokale homo’s in Rusland. Solidariteit door uitwisseling en pro-homo advertenties van de sponsors tijdens de winterspelen en een pride-house gefaciliteerd door regeringen onder diplomatieke onschendbaarheid doen dat wel.

D66 in Groningen wil de stedenband met Moermansk verbreken, nadat het Gronings raadslid Kris van der Veen daar een documentaire over lokale homo’s maakte en prompt werd gearresteerd. Oud-CDA-wethouder Bert Westelink vindt dat stedenbanden niet als activistisch vehikel mogen worden gebruikt en hij verwijt van der Veen voor “48 hours of fame” te hebben gekozen. Niks doen en thuis blijven lijkt zijn devies.

Zelf ben ik nu in Oeganda. Ik spreek met talloze homo-activisten, Oegandese politici en vertegenwoordigers van ambassades. Partijen die elkaar niet durven te vinden, worden nu concreet met elkaar in contact gebracht. En zaterdag bezoek ik de Uganda Gay Pride. Zonder risico is het niet. Maar niets doen en in je eigen comfort zone blijven verandert de wereld niet. Dat documentairemaker Van der Veen werd gearresteerd is niet zo erg. Het besef dat hij symbool staat voor talloze lokale activisten en homoseksuelen in Rusland die in het gevang belanden of het zwijgen wordt opgelegd is dat wel. Net als in talloze andere landen.

Het is goed, maar ook veilig, om activisten uit andere landen uit te nodigen tijdens de Amsterdam Gay Pride. Het informeert het publiek en geeft morele steun. Maar als je samen optrekt dan moet je ook willen afreizen naar die plekken waar het minder gezellig is. De Nederlande homobelangen-organisatie COC doet dat al jaren veelvuldig. Maar meer en vaker is nodig. Kris heeft dat begrepen. Net als Sipke Jan Bousema met zijn “Strijders voor de Liefde”, een documentaire niet gemaakt in een studio in Hilversum maar in homofobe gebieden.

Volgen we de lijn van Westelink, dan hadden niet alleen Kris, maar ook Sipke Jan en de medewerkers van het COC thuis moeten blijven. Maar solidariteit doe je niet vanachter je bureau.

Solidariteit is ook het inzetten van de instrumenten die je hebt. En de principes die je zelf belangrijk vindt actief uitdragen en naar handelen. Voor Groningen betekent dat ze door uitwisseling jongeren uit Moermansk pro-actief in contact kan brengen met het lokale COC en een avondje stappen in de lokale homokroegen. Door tentoonstellingen te organiseren met homoseksualiteit als thema. Niet alleen in Groningen, maar ook af te dwingen in Moermansk. Gezellig keuvelen over kunst en cultuur en samen een hapje eten zoals Westelink voorstelt is niet genoeg. Stedenbanden zijn juist wel te gebruiken als activistische vehikels.

Net zo goed als bedrijven niet alleen mogen focussen op het maken van winst. Terwijl tijdens het bezoek van Poetin aan Nederland eerder dit jaar het COC met duizenden sympathisanten demonstreerden bij het Scheepvaartmuseum, tekenden vierhonderd bedrijven in de Beurs van Berlage zakelijke contracten. Kinderarbeid, milieu en veiligheid zijn vaste onderdelen geworden van contracten met het Oosten. Niets weerhoudt ons zekerheden in te bouwen voor homoseksuele medewerkers van bedrijven die actief zijn in Rusland of Russische afkomst hebben. Het is niet gebeurd, een gemiste kans.

Maar het is niet te laat. Omdat sport niet alleen over sport gaat, kunnen bedrijven die de Olympische Spelen sponsoren laten zien hoe ze staan tegenover de anti-homowetten in Rusland en bijbehorend sociaal klimaat. Door met vijf procent van hun boodschappen op en rond de Olympische Winter Spelen begin volgend jaar een pro-HLBT (homo, lesbisch, biseksueel, transgender) statement te maken. Iets minder onbekend, maakt iets minder onbemind. Ook in Rusland.

De boycot van Russische vodka is een mooie daad van de grote massa, maar impact kunnen Coca-Cola en McDonalds zeker maken. “To big to fail” krijgt hier nieuwe betekenis.

De Russische autoriteiten hebben geen toestemming gegeven om, wat de laatste spelen een goed gebruik is geworden, een rainbow house te openen waar LGBT centraal staan. Regeringen kunnen de rol overnemen en een gezamenlijke tijdelijke diplomatieke post in Sochi openen. Een rainbowhouse is dan een feit. En laten we deze dan massaal bezoeken. Risicoloos is het niet.

Maar risicoloos zijn ook niet de activisten die op uitnodiging van onder meer COC Nederland, gemeente Amsterdam, Amnesty International en anderen tijdens de Amsterdam Gay Pride aanwezig zijn. Om met honderdduizenden anderen te vieren dat we zijn wie we zijn. En om hernieuwde energie op te doen, voor die moeilijke en lange strijd die nog gevoerd moet worden. Solidariteit is iets wat je samen doet. In Groningen en Moermansk. In Amsterdam en Kampala. Happy Pride.

Frank van Dalen is oud-voorzitter van COC Nederland en Amsterdam Gay Pride en nu voorzitter van de LGBT-workgroup van Liberale Internationale. Hij viert zijn gaypride dit jaar tijdens Uganda Pride in Kampala.

Frank