';
Occupy jezelf

In de hele westerse wereld duiken tentenkampen op van demonstranten. Anti-globalisten, anti-militaristen, anti-kapitalisten, anti-materialisten, anti-van-alles-en-nog heeft elkaar gevonden. Aangevuld met romantici en zwervers is een bont gezelschap ontstaan die tegen is. De banken, politici, groot-kapitalisten en het systeem hebben het gedaan. Wat precies is onduidelijk, maar het onheil van de wereld is er toe te herleiden.

Terwijl diezelfde politici en bankiers pogingen ondernemen de crisis onder controle te brengen, ontstaat rond Occupy een hoog flower-power gehalte. We zijn voor vrede, voor gelijkheid, voor eerlijkheid en willen dat iedereen gelukkig wordt. Dat doen we door van onderop te werken, de groep het voortouw te laten nemen en door heel veel met elkaar te praten. Oplossingen zijn minder belangrijk dan het proces. Occupy gezellig kamperend als ware we op het Lowlands festival. Ondertussen woedt de crisis verder en staat Occupy erbij en kijkt er naar.

Voor het besef dat er uitwassen zijn van het groot-kapitalisme is Occupy niet nodig. Miljardair Warren Buffet en anderen hebben de Amerikaanse overheid reeds in de beklaagdenbank gezet ten aanzien van het onrechtvaardige belastingsysteem en de groter wordende kloof tussen rijk en arm. Dat de banken niet meer mogen pokeren met belangen die groter zijn dan henzelf is ook al lang onderkend getuige de extra kapitaalseisen waaraan banken moeten voldoen en de strengere eisen bij kredietverstrekkingen. In het streven weer een gezonde veerkrachtige Europese toekomst te bouwen, worden pijnlijke maatregelen genomen die, met de Grieken voorop, hele bevolkingen treffen. De demonstraties en stakingen die dat oproept is vanuit emotioneel perspectief te begrijpen, maar de roep om de daders te laten bloeden en niet de bevolking is zinloos. Wij zijn de banken, de regering, het pensioenfonds en ja, zelfs het systeem. De machteloosheid die gevoeld wordt, heeft meer te maken met het onvermogen de eindeloze verleidingen van onze moderne samenleving tot persoonlijke nutsoptimalisatie te weerstaan dan met een vermeende elite die weigert te luisteren. Dat de Griekse regering sjoemelde met de cijfers kwam grote delen van de samenleving goed uit. De boosheid over corruptie en machtsmisbruik was om die reden dan ook niet groot genoeg voor een Griekse lente. De Italiaanse premier Berlusconi kan nog immer rekenen op grote steun binnen het electoraat dat massaal staart naar programma’s op zijn TV-kanalen van bedenkelijk niveau die de meer serieuze programma’s hebben verdrongen zonder dat de TV’s in de huiskamers uit protest op zwart gingen. En zo kunnen we Europa langs, van de huizen in Spanje, de pensioenen in Frankrijk tot de halvering van de inkomstenbelasting in Ierland.

Hoewel Nederland zich graag opwerpt als redder van economisch Europa en moraliserend de anderen aanschouwt is het hier niet veel beter. In de vastgelopen huizenmarkt verwijten we de banken dat ze eindelijk nee zeggen tegen de consumentenvraag van in essentie risicovolle hypotheken. En de consumptieve collectieve schuld is boven de 27 miljard euro uitgekomen. Cynisch zou je kunnen zeggen dat de overheid slechts doet wat haar burgers haar voorleven, leven op de pof. Daarbij neemt wanbetaling toe. Zo’n 200.000 hypotheken kennen wanbetaling en datzelfde geldt voor 250.000 zorgverzekerden eind 2010. Telecom- en nutsbedrijven net als de leveranciers van consumentengoederen op krediet zien hetzelfde. We gaan massaal risicovolle verplichtingen aan en vinden dat dat nog moeten worden gefaciliteerd ook. We komen vervolgens betalingsafspraken niet na en dragen daarmee actief bij aan de ondermijning van collectieve systemen zoals zorg. Tot slot verwijten we het “systeem” dat het systeem het nooit zover had mogen laten komen . Je zou het Griekse toestanden kunnen noemen.

Daarmee is niet gezegd dat er geen misstanden zijn. Een bestuurder die een miljoen bonus opstrijkt omdat hij erin geslaagd de lonen van medewerkers te verlagen is abject. De gouden handdruk bij evident falen is er nog zo één. Maar behoudens zaken als moreel leiderschap zijn de effecten op het grote geheel verwaarloosbaar klein. En ook nu hoeft de burger niet machteloos toe te kijken. Wie heeft zijn bank uit onvrede over het bonussenbeleid de rug toegekeerd en zijn telefoonabonnement bij KPN opgezegd toen de vertrekbonus van topman Scheepbouwer in het nieuws kwam?

Als Occupy een verschil wil maken, dan zal ze met een eerlijke analyse moeten komen hoe we met elkaar onze maatschappij laten functioneren. Ze zal moeten laten zien dat de economische crisis niet over “zij” maar over “wij” gaat. Ze zal de eigen rol en verantwoordelijkheid van het individu moeten benadrukken. En moeten uitstralen dat we moeten leven naar draagkracht, dat korte termijn handelen samen gaat met lange termijn effect en bovenal dat we regisseur zijn van onze eigen leven en hoe we omgaan met hetgeen we daarin tegenkomen.

Dit vergt moed van Occupy. Van toeschouwer wordt je mede-eigenaar van succes en falen van oplossingsrichtingen en je spreekt je achterban aan die je liever gezellig kamperend op je terrein aantreft. Tegen hen zeg je immers, Occupy jezelf.

Frank van Dalen
VVD-Raadslid Amsterdam

Frank